Ritme, structuur, beweging, materiaal, kleur – met deze begrippen typeert Stef Kreymborg haar werk. Het zijn begrippen die de feiten van de kunst benoemen, die iets vertellen over hoe een werk is opgebouwd, hoe het eruit ziet en waar het van gemaakt is. Het omvangrijke oeuvre van Kreymborg dat op deze begrippen betrekking heeft, bestaat onder andere uit een reliëf van opgerolde velletjes bladmuziek, een met takjes geschreven brief van hout, een schaal van verstevigde herfstbladeren, een viltsculptuur van schelpvormen en een wandschildering van zakdoeken. Het basisprincipe van vrijwel al deze onderling zeer verschillende kunstwerken is de vermenigvuldiging van een enkel gegeven tot een groter geheel. Soms leidt dat tot een (al dan niet geometrisch) patroon, noodzakelijkerwijs ingekaderd omdat het oneindig kan worden uitgebreid, soms wordt het een autonoom object. Maar altijd is er dat ene uitgangspunt waartoe elk eindresultaat kan worden herleid.
Het ultieme uitgangspunt, de bron van alle kunst, is natuurlijk de kunstenares zelf. Zij vermenigvuldigt zichzelf als het ware in haar kunstwerken. In die zin zijn deze werken, in deze specifieke verschijningsvormen, een metafoor van het artistieke scheppingsproces. Waar Kreymborg zich echter steeds meer bewust van wordt, is dat haar kunst tegelijkertijd gaat over haar positie als kunstenares ten opzichte van haar publiek en meer in het algemeen die van de eenling ten opzichte van de groep oftewel die van het individu ten opzichte van de gemeenschap. Die bewustwording heeft ertoe geleid dat zij met haar recente werk, nadrukkelijker dan met haar vroegere werk, het contact zoekt met haar kijkers. De omschrijving van kunst door de dichter Willem Kloos als “de allerindividueelste expressie van de allerindividueelste emotie” is wat Kreymborg aangaat dan ook slechts de halve waarheid. Pas als kunst communiceert, dat wil zeggen contact maakt met de ander, is zij compleet. Bij alle feitelijke begrippen typeert het wat minder vaststaande, of liever breder toepasbare begrip contact de kunst van Stef Kreymborg misschien nog wel het best.
Kunstenaars zoeken contact met de kijker door het overbrengen van een bepaalde visie, ervaring of fascinatie. Wat de kunst van Kreymborg zo bijzonder maakt, is dat zij daarbij ook het begrip zelf vormgeeft. Hoe letterlijk zij dit soms opvat, blijkt uit het werk met de titel Six degrees of separation (2013). Inspiratiebron voor het werk was de gelijknamige theorie. Volgens deze door wetenschappers opgestelde theorie is elk mens via zijn sociale netwerk maximaal zes contacten verwijderd van elk ander mens op aarde. In Six degrees of separation heeft Kreymborg deze wetmatigheid geconcretiseerd door met stukjes klei in haar handpalm allerlei mensen in haar omgeving de hand te drukken. De vorm die de klei door de handdruk heeft aangenomen, vertegenwoordigt heel concreet het contact tussen haarzelf en de ander en via die ander zelfs de hele wereldbevolking. Van al die afzonderlijke stukjes klei maakte ze vervolgens een gesloten ketting, het symbool bij uitstek van eeuwige verbondenheid.
Twee andere kunstwerken die op een vergelijkbaar indringende wijze de voor Kreymborg essentiële betekenis van kunst als verbindende schakel tussen mensen uitdrukken, kwamen net als Six degrees of separation tot stand in een samenwerkingsproject. Van tientallen eenzame sokken, zoals iedereen er wel één in de kast heeft liggen, maakte zij een Klaagmuur (2011). De sokken kreeg zij van zowel familie en vrienden als wildvreemden, die zodoende door het kunstwerk niet alleen met de kunstenares maar ook met elkaar in contact werden gebracht. Hetzelfde gebeurde met haar Troostmonument (2012), waarvoor mensen uit alle hoeken van het land aan Kreymborg een zakdoek stuurden die hen in tijden van verdriet troost had geboden. Door die ene eenzame sok en die ene droevige zakdoek in haar kunstprojecten te vermeerderen, ontstond ook in deze gevallen een buitengewoon krachtig symbool van verbondenheid. Anders gezegd: door van één veel te maken, en omgekeerd van veel weer één, werd het (negatieve) uitgangspunt getransformeerd tot zijn (positieve) tegendeel.
Precies in dat vermogen om afstanden te overbruggen en tegenstellingen op te heffen, schuilt de kracht van de kunst van Stef Kreymborg.
Feico Hoekstra, kunsthistoricus